Het museum knalt de 21ste eeuw in

Musea hebben het imago van oude, stoffige, imposante gebouwen met een grote, zeer oude collectie.

Een museum is een monument van het verleden. De tentoonstelling in het Groninger Museum, David Bowie is, laat zien dat het ook anders kan. In het museum wordt je met gebruik van een koptelefoon en veel geprojecteerde beelden door het oeuvre van de vrij excentrieke Bowie geloodst. Het resultaat is op zijn zachts gezegd imposant en het doet afvragen of niet ook bij andere tentoonstellingen een dergelijke multimedia ervaring moet worden nagestreefd.

Het laten horen van muziek was in het geval van Bowie een voor de hand liggende keuze. Toch vond ik het een welkome afwisseling op de normale koptelefoontours die in musea worden aangeboden. Pas ben ik in het Boijmans naar van Bosch tot Breugel geweest. Ik vond dat een prachtige voorstelling maar ik vraag me wel af hoe ik de tentoonstelling had ervaren als de schilderijen en tekeningen door muziek en spraak waren verstrekt. Is er niet te achterhalen wat voor muziek kunstenaars beluisterden bij het vervaardigen van een bepaald werk?

Wat ook fijn is, is dat de koptelefoon weet waar je bent en daarom het geluid aan past aan wat je op dat moment ziet. Je hoeft dus niet bij elk voorwerp op een van de tientallen nummers op een apparaatje te klikken. Op naar de nieuwe museumbeleving :).

Pippin in Carré

Waarschijnlijk hebben jullie er niet zoveel van gemerkt, maar vandaag is het, naast eerste paasdag, ook de internationale dag van het theater. Ter gelegenheid van deze internationale dag van het theater wil ik jullie het verhaal vertellen van Pippin, de troonopvolger van koning Charlemagne. Deze Pippin leefde van 767 tot 811. Hij had een ernstige kromming in zijn wervelkolom waardoor hij flinke bochel had. Het kwam Pippin ter ore dat zijn vader van plan was hem te onterven. Met een groepje edelen kwam hij toen in opstand tegen zijn vader. Dit mislukte, en hij werd verbannen. (Bron).

Nu vragen jullie je vast af waarom ik dit verhaal aan jullie vertel. Het verhaal van Pippin zal wel zijn omgezet in een dramatische toneelvoorstelling van meerdere aktes waarin we langzaam zien hoe Pippin zich van zijn vader vervreemd en tot zijn ultieme daad komt. Nee, niets van dat al. Het verhaal van Pippin is omgezet in een flitsende musical waarin eigenlijk vooral een circusgezelschap centraal staat. Kijk maar eens naar het filmpje hieronder.

Hoewel ik het verhaal een vreemde keuze vindt voor een musical over een circusgenootschap werkt het toch. De musical is een waar spektakel. De zangkunsten van de acteurs zijn fenomenaal. Om het verhaal aansprekend te houden wordt er wel een enorm loopje genomen met het oorspronkelijke verhaal en de grenzen van de werkelijkheid. Zo steekt Pippin op een zeker moment in de musical zijn vader dood, die vervolgens de volgende akte weer vrolijk rondhuppelt.

Niettemin is deze show in Carré een aanrader als je van een enorm spektakel en een knal goede show houdt. Voor een diepgaand verhaal kun je beter naar een andere musical gaan (bijvoorbeeld Robert Long!).

Asielzoekerscentrum in Utrecht

Gisteren (18 maart) ben ik met mijn medestudenten van het Erasmus Honours Programme op bezoek geweest bij een asielzoekerscentrum in Utrecht. Het was een interessante ervaring. Vooral een paar dingen vielen mij erg op.

Zo vond ik het heel positief om te zien dat er zoveel werd geregeld voor de kinderen. Op het terrein is een peuterspeelzaal, een kinderspeelzaal en nog een kinderclub. Daarnaast zijn er verschillende vrijwilligers die leuke dingen met de kinderen gaan doen, bijvoorbeeld voetballen. De kinderen gaan overigens gewoon naar een Nederlandse basisschool (dat is niet bij alle AZC's zo). 's Ochtends worden ze met de bus opgehaald. Ik denk dat er veel spullen aan het AZC voor kinderen worden geschonken. Ik zag een jongetje heel enthousiast allemaal trucjes doen op een step met knalroze wieltjes. Sommige van de kinderen zijn in de AZC geboren.

Ik denk dat er sowieso veel aan het centrum wordt geschonken. Zo konden we ook in een soort winkeltje kijken waar allerlei kleding lag dat de bewoners voor zeer lage prijzen kunnen kopen. Het ging duidelijk om tweedehandskleding.

Het interieur is heel sober, buiten een hoop, naar ik aanneem, door bewoners gemaakte schilderijen. Overal hangen fel gekleurde schilderijen die de saaie witte muren een beetje opfleuren.

Het is echt een plek om tijdelijk te wachten. Maar zo tijdelijk is het vaak niet. Zeker niet met de enorme instroom van Syrische mensen.

Boekenweek 2016: 18 maart

Over het oorlogsdagboek hebben we het al gehad. Vandaag gaat het om de oorlogsroman of misschien wel de oorlogsthriller. Na de oorlog zijn er namelijk nog heel veel boek geschreven die in deze tijd zijn gesitueerd. Denk hierbij aan boeken van grote schrijvers als Mulisch en Hermans, die hun boeken regelmatig in WOII situeerden. Over de laatste gaat het vandaag, en wel over zijn roman De Donkere Kamer van Damokles, die ik overigens voor mijn boekenlijst op de middelbare school heb gelezen.

Het is een heel erg knap geschreven boek waarbij je door de schrijver volledig op het verkeerde, of misschien wel het goede, been wordt gezet. Gaandeweg de roman vraag je je af of je hoofdpersonage eigenlijk wel mentaal gezond is. Het is heel knap hoe Hermans met dit thema speelt.

Het boek heet de donkere kamer van Damokles. De donkere kamer is hierin wel duidelijk verklaarbaar. Het hoofdpersonage heeft een fotozaak met daarin een donkere kamer. Het motief van de foto's speelt een belangrijke rol in het verhaal. Het hoofdpersonage wil op een zeker punt in het verhaal bewijzen dat hij iets heeft gezien, maar de foto's die hij heeft gemaakt zijn dan zwart geworden. Bij de lezer blijft de vraag overeind: is het wel gebeurd? Als iets in een donkere kamer plaats vindt is het niet te controleren of het echt is gebeurd. Het is te donker voor ooggetuigen.

Dan het Damokles gedeelte in de titel. Dit gaat terug op de bekende uitdrukking: het zwaard van Damokles. Deze uitdrukking betekent zoveel als, er hangt iets onheilspellends boven je hoofd. Er staat iets ergs te gebeuren dat je leven aan stukken zal rijten.
Volgens de mythe was Damokles een man die aan het hof woonde van Dionysius II. Hij gaf aan de koning aan dat hij erg jaloers op de koning was en dat hij wel een dag in zijn schoenen wilde staan. De koning zei dat Damokles dat inderdaad een dag mocht. Zo gezegd, zo gedaan. Damokles geniet de ganze dag van wijn, eten en mooie jonge slavinnen. In de loop van de dag zegt Dionysius dat Damokles omhoog moet kijken. Daar blijkt een zwaar de te hangen dat slechts met één paardenhaar aan het plafond is bevestigd.
Moraal van het verhaal: je kunt als koning wel in wilde leven maar er ligt altijd gevaar op de loer. Daarop besluit Damokles zijn tijdelijke functie als koning direct neer te leggen.

Neurowetenschappen in de praktijk

Neurowetenschappen in de praktijk:

Op 8 maart begon binnen het Erasmus Honours Programme (waar ik deel van uit maak) een nieuw

blok. Dit nieuwe blok staat in het teken van neurowetenschap. Het eerste college bestond uit een korte introductie, waarbij vooral de werking van de synapsen centraal stond. Er zitten bijvoorbeeld heel veel synapsen in het kleine gedeelte van je hersenen, in dit gedeelte van de hersenen zitten namelijk ook de meeste cellen (op het plaatje zit het linksonder en zitten er witte vertakkingen in). Dat stukje van je hersenen gebruik je om bewegingen aan te leren. Je hersenen werken daarbij door middel van een soort afstraffingsmechanisme. Als je een handeling doet en het lukt niet zo goed, bijvoorbeeld: je probeert een kopje op te pakken maar je mist het kopje, dan worden de synapsen die verantwoordelijk zijn voor het mislukken van de actie een beetje zwakker gemaakt. Daardoor kun je dus nieuwe bewegingen leren. En daarom gaat een sport in het begin niet zo goed, en als het goed is na een tijdje beter.

Aan het einde van de les haalde de docent een heel stel jongleerballetjes uit een doos. Het was de bedoeling dat we in de aankomende week een nieuwe vaardigheid gingen aanleren en over deze vaardigheid een dagboek bij zouden houden.

Dagboek van een onwillige jongleerster:

9 maart:

Vanmorgen met enorme tegenzin begonnen, over het algemeen lukken dit soort dingen mij niet. Ik heb eerst een filmpje op youtube bekeken. Daar werd het in stapjes uitgelegd. Stap 1 leek me nog wel te doen (een bal van de ene naar de andere hand gooien en naar het hoogste punt kijken). Op stap 2 heb ik echt staan oefenen. Ik had mezelf tot doel gesteld om tien keer met twee ballen tegen elkaar in te gooien, zonder dat ze vallen. Dan mocht ik van mezelf stoppen. Het is nog gelukt ook. Ben helemaal tevreden met mezelf J. Vind het wel een beetje zielig voor al die synapsen die nu afgezwakt zijn.

10 maart:

Vandaag geprobeerd met drie ballen. Toen even gestopt, omdat ik dacht dat het niet meer zou lukken. Toch weer begonnen omdat ik vond dat ik door moest zetten. Uiteindelijk is het een paar keer met drie ballen gelukt. Ben nu best wel benieuwd naar hoe het morgen gaat.

11 maart:

Helaas vergeten de balletjes mee te nemen naar mijn vriend. Daardoor niet geoefend L.

12 maart:

Het oefenen valt me zwaar. Af en toe vang ik de bal nog wel met drie ballen, maar het meeste valt het op de grond. Ik hoop dat er mogen iets meer schot in zit. Op deze manier is het niet zo leuk.

13&14 maart:

Ik ben nu alleen maar aan het oefenen met drie ballen. Ze vallen vrij regelmatig op de grond maar ik begin er steeds meer handigheid in te krijgen. Soms gooi ik ze achter mekaar door. Ik heb wel erg moeite met het jongleren wanneer ik er over na ga denken. Dan vallen ze bijna gelijk uit mijn handen. Als ik het op de automatische piloot doe gaat het veel beter. Ik begin er best nog wel lol in te krijgen.

Op 15 maart kregen we weer college. Er waren er een aantal onder ons die het goed onder de knie hadden gekregen. Sommige dingen die we hadden opgeschreven in onze dagboeken konden neurologisch verklaard worden. Zo gaat het vaak na het slapen  opeens beter (’s nachts herhalen de hersenen de patronen die je overdag hebt aangeleerd).

Boekenweek 2016: 17 maart

Monument voor Kafka in Praag

Helaas wegens drukte gisteren niks kunnen publiceren, maar ik ben er weer. Vandaag gaat het over Franz Kafka. Deze schrijver heeft een enorm gevarieerd oeuvre. Bekende boeken zijn: het proces en het slot. Ik wil nu de focus leggen op het zeer bijzondere verhaal die Verwandlung, vertaald als de Gedaanteverwisseling.

Aan het begin van de gedaanteverwisseling is het hoofdpersonage net veranderd in een beestje. Nou ja, beestje, hij is in een heel groot beestje veranderd. Een van de eerste problemen waar het hoofdpersoon voor staat is of hij nog wel naar zijn werk kan zo. Ik heb begrepen dat dat typisch Kafka is. Kafka was vrij sterk in zijn kritieken op het bureaucratisch systeem.

Hoewel het boek best wel dun is, 61 pag, maakt het zeker indruk. Ik heb het in één ruk uitgelezen, ik kon het niet weg leggen. Het is niet een gewoon sprookjes verhaal. Maar wat het dan wel is? Ik kan nog niet goed mijn vinger erop leggen. Ik kan wel verklappen dat het niet goed gaat eindigen voor ons hoofdpersonage. Maar dat voel je eigenlijk vanaf pagina 1 al aankomen.


Ik heb trouwens het boek Anna Karenina besteld en daar het boekenweekgeschenk bij ontvangen. Ben benieuwd :).

Boekenweek 2016: 15 maart

Met Duitsland als hoofdthema is het bijna onmogelijk om om de gitzwarte periode van 1933 tot 1945 heen te kijken. Vandaag gaat het om een oorlogsdagboek. Niet om de aller bekendste van Anne Frank, maar om een boek dat eigenlijk niet als oorlogsboek geschreven.
De schrijver Hans Warren heeft van 1939 tot 2001 regelmatig in zijn dagboek geschreven. Al deze dagboeken zijn gepubliceerd. De eerste paar boeken waren enorme hits. Ik heb er zelf een paar staan. Het boek waar bij mij deel 1 op staat begint in 1942 (ik heb een zesde druk uit 1985). In 1993 blijkt er nog een dagboek gepubliceerd te zijn over de periode 1939-1940. Dat is dus het echte deel 1.

Mijn tip voor vandaag is Geheim Dagboek van Hans Warren (1942-1944). Dit boekje loopt van het midden van de oorlog tot de bevrijding (Hans Warren woonde in Zeeland, dat deel van Nederland is eerder bevrijd). De invalshoek is best wel interessant; warrens' ouders hebben Duitse sympathieën. Het boek is niet zo zwaar omdat Warrens' leven verre van alleen maar in het teken van oorlog staat. Het concept oorlog wordt behapbaarder als iemand ten tijde van oorlog ook nog bezig is met een cursus vogelbescherming en het knippen van zijn haar. De schrijfstijl van Warren is heel knap. Hij is van huis uit dichter. Daardoor schrijft hij heel intuïtief en gevoelig.

Boekenweek 2016: 14 maart

Wir Schaffen Das. Het boek dat ik vandaag aanraad hangt samen met de toenemende migrantenstroom waar Duitsland, maar eigenlijk elk Europees land, mee te maken krijgt. In 1979 viel het regime van de Sjah van Iran en werd er een islamitische republiek gevestigd. Sindsdien zijn migratiestromen vanuit Iran nog steeds aanwezig. In de periode 1997-2001 dienden bijna 19.000 Iraniërs in Duitsland een asielaanvraag in (bron).

Het Huis van de Moskee van Kader Abdolah vertelt het verhaal van Aga Djan, een man die aan het hoofd van een invloedrijke Iraanse familie staat. Zijn familie woont naast de moskee en houdt deze moskee al jaren lang in stand. Het boek begint in het tijdperk van de Sjah, maar tijdens de revolutie komt het leven in een stroomversnelling. Het boek is geschreven vanuit een alwetend perspectief. Dat is op zich wel een fijn perspectief omdat daardoor de lotgevallen van Aga Djan en zijn familie met een bepaalde fase uit de revolutie kunnen worden verbonden. De familie van Aga Djan vlucht niet maar hun leven maakt wel beklemmend duidelijk waarom er zoveel wel vluchten.
Het boek heeft eigenlijk niet echt een link met Duitsland, maar het is wel een erg goed boek :). Ik sta mezelf de afvalligheid van het thema zodoende maar even toe.

Boekenweek 2016: 13 maart

De tip van vandaag ziet op de grote Duitse schrijver: Thomas Mann. Mijn tip is der Tod in Venedig, de dood in Venetië. Uiteraard is het bij de grote Duitse schrijvers de bedoeling dat je hun boeken in de Duitse taal leest. Nu kan ik me in het Duits wel verstaanbaar maken, maar het lezen van Thomas Mann in het Duits lijkt me ontzettend moeilijk. De vertaling was met het moeilijke Nederlands al een enorme uitdaging.

Het verhaal is vrij zwaar. Het is geen opbeurend verhaal. Ik ben rond het midden even gestopt. Toch ben ik blij dat ik het heb uitgelezen. Thomas Mann kan er wat van, dat schrijven. Maar het is geen lachen geblazen.

Als je dan toch in de boekwinkel staat om dit boek van Thomas Mann aan te schaffen, haal dan ook gelijk even het boekenweekessay van David van Reybrouck: Zink. Ik heb gisteravond uitgelezen en het beviel mij zeer. Aan de hand van het leven van één man wordt de geschiedenis verteld van het ienie ministaatje Neutraal Moresnet. Het vaderland van Moresnet is wel vijf keer veranderd. Het is leuk om te zien hoe van Reybrouck de geschiedenis van Nederland, België en Duitsland in het verhaal van neutraal Moresnet samen valt. Het maakt me zeer benieuwd naar de andere boeken en essays die van Reybrouck heeft geschreven.

Boekenweek 2016: 12 maart

Vandaag barst de boekenweek los. Het thema van de boekenweek dit jaar is Duitsland. Het boekenweekessay is geschreven door David van Reybrouck (een cultuurhistoricus die onder meer bekend is van het boek Congo). Ik heb het essay al in huis, maar nog niet gelezen. Hij volgt daarmee Pieter Steinz op die vorig jaar een heel interessant essay over waanzin schreef, het thema van de boekenweek van 2015.

Tijdens de boekenweek is natuurlijk ook het boekenweekgeschenk weer te krijgen. Het boekenweekgeschenk heet Broer en is geschreven door Esther Gerritsen. Maar welk boek moet je nu kopen om het boekenweekgeschenk bij te krijgen? Ik zal deze week proberen wat tips te geven die op dat punt je misschien uit de brand kunnen helpen.

De tip voor vandaag haakt goed aan bij het Duitse thema. De tip van vandaag is een satire op de moderne Duitse samenleving. Mijn tip voor vandaag is Er is Wieder Da, vertaalt in het Nederlands als 'Daar is hij weer'. Een controversiële, schokkende, komische roman die uit gaat van het volgende idee: Hitler belandt in 2011 en probeert daar door middel van het gebruik van media weer aan de macht te komen. Het satirische boek was een enorme bestseller en is inmiddels ook al verfilmd. Ik vond zowel het boek als de film erg geslaagd.

Othello en Racisme

Het werk van Shakespeare bevat een grote hoeveelheid juridische thema's. Voor een kleine groep rechtenstudenten gaf prof. mr. dr. Gaakeer, die zich heeft gespecialiseerd in recht en taal, daarom een mini collegeserie over Othello. Toevalligerwijs nam deze rechtenstudent deel aan deze collegeserie. Nog toevalliger nam deze rechtenstudent ook deel aan de organisatie van de minicollege serie.
Het is niet zo'n heel lang toneelstuk, om te lezen. De versie van Othello die ik heb bevat iets minder dan 100 pagina's. Het engels heb ik wel echt als uitdaging ervaren.

Wat ik heel frappant vond om te horen is dat het boekje Othello in Amerika in sommige staten niet is
toegestaan. Het boekje wordt als racistisch gezien. Nou is het absoluut waar dat Othello een zwarte man is en dat hij vanwege dat zwart zijn in het boekje allerlei eigenschappen krijgt toegedicht. Als iemand een zelfde toneelstuk zou schrijven in 2016 zou ik het er volledig mee eens zijn dat sommige passages niet 'kunnen'. Othello is echter geschreven in 1600. In deze tijd was het gebruikelijk om het karakter van je personages door middel van hun uiterlijk aan te zetten. Ik vind het wel vrij ver gaan om zulke zinnetjes 400 jaar later uit hun verband te rukken en dan het hele toneelstuk af te doen als racistisch.
Zeker omdat, hoe het in ieder geval op mij overkwam, Othello verre van de slechterik is in dit boek. Het is juist Iago, een blanke man, die Othello misleid en daarmee het dramatische einde bespoedigt.
Het is misschien niet netjes hoe Shakespeare 400 jaar geleden Othello beschreef, maar het was in die tijd wel heel logisch dat hij dat op die manier deed. Het lijkt mij geen goede optie om een dergelijk verhaal te verbieden. Voorlichting over de achtergrond van een verhaal en de mededeling dat dat tegenwoordig op een andere manier wordt gezien lijkt mij genoeg.

Om het naar de huidige tijd te trekken: ook op de de film Les Intouchables uit 2011 kwam uit Amerikaanse hoek veel kritiek. Deze film ging over een rijke verlamde man die een jongen in huis nam om voor hem te zorgen. Deze jongen zette het leven van de man kop en was toevallig zwart. David Dandy in de New Yorker was vrij vernietigend over de film. De film was volgens hem: "disastrously condescending: the black man, who's crude, sexy and a great danser, liberarates the frozen white man. The film is an emberassment." Bron. Ik kan me niet herinneren dat ik iemand in Nederland zich heb druk horen maken over deze film.

Zou daaruit af te leiden zijn dat ideeën over racisme toch vooral cultureel bepaald zijn? En als dat zo is, kunnen we dan wel vaststellen wanneer iets racisme is? En hoe is dat dan te verenigen met een wettelijk verbod op discriminatie?

Voltaire, de man achter Émilie du Châtelet

Afbeelding afkomstig van Wikipedia.

Ter ere van internationale vrouwendag is het misschien leuk wat licht te schijnen op Émilie du Châtelet. 
Émilie leefde tijdens de verlichting en had een enorme natuurkundige en wiskundige aanleg. Ze is vooral bekend voor haar vertaling van het boek Principia van Newton. Zij voegde hier een commentaar aan toe dat maar weinig lezers begrepen. Ook schreef ze Institutions du Physique. 
Vaak wordt deze dame echter genoemd in relatie tot de filosoof Voltaire, zij was namelijk zijn minnares. Het is echter misschien passender om te zeggen dat Voltaire haar minnaar was. Ze had behoorlijke invloed op het werk van Voltaire, vooral op zijn 'Élements de la philosophie de Newton'. 

Nadat zij was overleden schreef Voltaire het volgende over haar:

No woman was ever more learned than she was, yet no one deserved less than she did to be called a blue-stocking. She only ever spoke about science to those from whom she thought she could learn; never did she discuss it to attract attention to herself. She was not ever seen gathering around her those circles which wage battles of the mind, where one sets up a kind of tribunal and passes judgement on one's century - which then in its turn judges you most severely. For a long time she moved in circles which did not know her worth and she paid no attention to such ignorance. ... I saw her, one day, divide a nine-figure number by nine other figures, in her head, without any help, in the presence of a mathematician unable to keep up with her.

Op deze afbeelding (ook afkomstig van Wikipedia) zien we Voltaire aan het werk. In de hemel zit Newton. Emilie du Châtelet weerkaatst het licht dat van Newton komt naar Voltaire. Op die manier kon Voltaire zijn 'Eléments de la philosophie de Newton, mis à la portée de tout le monde' schrijven.

 Klik hier en hier voor mijn bronnen. 

Giselle

Het onderstaande filmpje is absoluut het kijken waard maar als je net geen twee uur over hebt kijk dan eens een klein stukje vanaf 6:45. Dit filmpje heb ik te zien gekregen op mijn eindexamen Kunst. Ik kende het filmpje toen nog niet maar was er gelijk door geraakt.

In dit fragment zie je hoe Giselle en Albrecht verliefd op elkaar worden. Ze spelen een soort spel van afstoten en aantrekken. Je ziet dat zowel aan hun beweging als dat je het in de muziek hoort. Vanaf de negende minuut is het spel voorbij en zijn ze verliefd geworden. Hun liefdesgeluk wordt echter gelijk verstoord door een dorpsgenoot van Giselle die haar komt waarschuwen voor haar nieuwe vlam. Deze vlam, die zich heeft voorgedaan als gewone dorpeling, is namelijk eigenlijk een graaf en al lang en breed verloofd.

Mocht je besluiten ietsje verder te kijken zijn er allerlei andere geluids- en bewegingsmotieven in het ballet te kennen. Zo staat het blazen van de hoorn voor de komst van de adel en is staat het draaien van de handen boven het hoofd symbool voor het gevaar van de witte wieven. 

Voor de geïnteresseerden. De examenvraag en het antwoord staan hieronder:

Vraag 3
Op 28 juni 1841 ging in de Parijse Salle le Peletier het ballet Giselle in première, in een choreografie van Jean Corelli en Jules Perrot. Adolphe Adam componeerde de muziek.
In filmfragment 1 ontmoet het boerenmeisje Giselle graaf Albrecht en wordt verliefd. Je ziet eerst een pantomime-gedeelte. Aan het eind van de scène wordt alleen nog gedanst.
Geef aan hoe in de pantomime het opbloeien van de liefde wordt verbeeld en geef aan hoe de muziek dit versterkt. Leg daarna uit waarom in het laatste dansgedeelte geen pantomime meer nodig is. 

Antwoord
De antwoorden moeten de volgende strekking hebben:

0. • pantomimegedeelte: door voortdurend aantrekkende en afstotende
     lichaamstaal / bewegingen wordt verlangen, hoop en angst uitgebeeld
     (ondersteund door de mimiek)
     
   • De muziek versterkt het spel van aantrekken en afstoten door (één van
     de volgende):
     
     • −  een smachtend thema (in de viool, direct beantwoord door de
       hobo).
       
     • −  een muzikale dialoog (tussen viool en houtblazers) of een imitatie
       daarvan in het orkest (met alle musici / tutti) om aan te geven dat
       de personages met elkaar in gesprek zijn.
       
     • −  tempowisselingen die de toenadering en de spanning tussen de
       twee verbeelden (vertragingen geven hun twijfel weer).
       
   • Er is geen pantomime meer nodig want er hoeft geen verhaal meer
     verteld te worden: hij heeft haar veroverd en zij voeren samen een
     luchtige dans uit 
     

Deze vraag en het antwoord zijn afkomstig van Examenblad.nl.

Verlichting begonnen in Nederland?

Afgelopen donderdag heb ik weer college filosofie gehad van prof. dr. van Bunge. Aankomende woensdag kom het tentamen voor dit vak eraan (High Enlightenment) maar ik maak toch nog even de tijd vrij om over een heel interessant aspect van het college van van Bunge te vertellen.

Bij de verlichting wordt over het algemeen gelijk gedacht aan Frankrijk. Vaak roept de verlichting direct associaties op met de Franse revolutie. Uiteraard hebben in Frankrijk levende filosofen een grote stempel op het verloop van de verlichting gedrukt. Denk aan Voltaire, Rousseau (hoewel hij eigenlijk een Zwitser was) en D'Holbach. Niettemin was er in Duitsland ook een enorme Aufklärungsstroming. Denk aan maar een grote naam als Kant.

Deze grote landen waren echter niet het onderwerp van het laatste college van van Bunge. In het laatste deel van het college ging het om een boek van Jonathan Israel dat in 2001 is gepubliceerd onder de naam Radical Enlightenment: Philosophy and the Making of Modernity 1650-1750. In dit boek constateert Jonathan Israel vier interessante feiten:

• De Nederlands Republiek had in de 17de eeuw veruit het minste aantal analfabeten.
• De Nederlandse Republiek was het centrum van de boekproductie van Europa.
• De Nederlandse Republiek was een van de meest tolerante staten van heel Europa.
• De Nederlandse Republiek werd geleid door de bourgeoisie, en niet door een koning, zoals bijvoorbeeld in Frankrijk tot aan de Franse Revolutie.

De conclusie die Jonathan Israel hieruit trekt is dat de verlichting in de Nederlandse Republiek al lang was begonnen, voordat die in Frankrijk en Duitsland los barstte. Jonathan Israel haalt vervolgens één specifieke filosoof aan die volgens hem typisch verlichtte ideeën had. Hij noemt de Nederlandse Spinoza (1632-1677, Spinoza was dus al overleden voordat Voltaire werd geboren in 1694). Het is niet buitengewoon logisch om Spinoza als verlichtingsfilosoof naar voren te schuiven. Spinoza schreef op een hele traditionele manier. Hij noemt vier redenen waarom Spinoza als revolutionaire verlichtingsdenker naar voren kan worden geschoven. 

• Spinoza was de eerste moderne denker die stelde dat er niet zoiets was als een transcendentale godheid. Spinoza was een atheïst.
• Spinoza was de eerste moderne denker die een morele filosofie ontwikkelde die niet werd beïnvloed door Christelijke ideeën. 
• Spinoza was de eerste moderne denker die stelde dat democratie de meest rationele vorm van bestuur was.
• Daarnaast schreef Spinoza een zeer radicaal betoog voor tolerantie.

Ook stelt Jonathan Israel dat Spinoza in Frankrijk sterk werd gelezen. Daardoor zou je kunnen stellen dat de Franse verlichting misschien wel is aangewakkerd door de Nederlandse verlichting, in plaats van andersom. 

Ik vond het zeer interessante invalshoek en wilde het daarom graag even delen :). 

Boekenlijst voor Maart

Voor deze maand staat één boek op het programma. Een veiliger oord van Hilary Mantel. Het boek is in drie delen verdeeld (Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap) en gaat, hoe kan het ook anders, over de Franse Revolutie.

Ik heb het boek aangeschaft omdat ik binnen mij studie filosofie nu de Franse Revolutie behandel. Dit boek werd door de docent aangeraden. Van Hilary Mantel heb ik ook Wolf Hall gelezen. Dat was een enorm knap boek over de Tumorperiode met Thomas Cromwell in de hoofdrol. Het boek gaat onder meer over de manier waarop Anne Boleyn haar plekje veroverd aan het Hof en als vrouw van de koning.

Naam                       Een veiliger oord
Vertaald?                 Ja, uit het engels
Pagina's                   992
Gekocht bij             Donner.nl
Schrijfster               Hilary Mantel
Uit deze maand?     Misschien het eerste deel