Othello en Racisme

Het werk van Shakespeare bevat een grote hoeveelheid juridische thema's. Voor een kleine groep rechtenstudenten gaf prof. mr. dr. Gaakeer, die zich heeft gespecialiseerd in recht en taal, daarom een mini collegeserie over Othello. Toevalligerwijs nam deze rechtenstudent deel aan deze collegeserie. Nog toevalliger nam deze rechtenstudent ook deel aan de organisatie van de minicollege serie.
Het is niet zo'n heel lang toneelstuk, om te lezen. De versie van Othello die ik heb bevat iets minder dan 100 pagina's. Het engels heb ik wel echt als uitdaging ervaren.

Wat ik heel frappant vond om te horen is dat het boekje Othello in Amerika in sommige staten niet is
toegestaan. Het boekje wordt als racistisch gezien. Nou is het absoluut waar dat Othello een zwarte man is en dat hij vanwege dat zwart zijn in het boekje allerlei eigenschappen krijgt toegedicht. Als iemand een zelfde toneelstuk zou schrijven in 2016 zou ik het er volledig mee eens zijn dat sommige passages niet 'kunnen'. Othello is echter geschreven in 1600. In deze tijd was het gebruikelijk om het karakter van je personages door middel van hun uiterlijk aan te zetten. Ik vind het wel vrij ver gaan om zulke zinnetjes 400 jaar later uit hun verband te rukken en dan het hele toneelstuk af te doen als racistisch.
Zeker omdat, hoe het in ieder geval op mij overkwam, Othello verre van de slechterik is in dit boek. Het is juist Iago, een blanke man, die Othello misleid en daarmee het dramatische einde bespoedigt.
Het is misschien niet netjes hoe Shakespeare 400 jaar geleden Othello beschreef, maar het was in die tijd wel heel logisch dat hij dat op die manier deed. Het lijkt mij geen goede optie om een dergelijk verhaal te verbieden. Voorlichting over de achtergrond van een verhaal en de mededeling dat dat tegenwoordig op een andere manier wordt gezien lijkt mij genoeg.

Om het naar de huidige tijd te trekken: ook op de de film Les Intouchables uit 2011 kwam uit Amerikaanse hoek veel kritiek. Deze film ging over een rijke verlamde man die een jongen in huis nam om voor hem te zorgen. Deze jongen zette het leven van de man kop en was toevallig zwart. David Dandy in de New Yorker was vrij vernietigend over de film. De film was volgens hem: "disastrously condescending: the black man, who's crude, sexy and a great danser, liberarates the frozen white man. The film is an emberassment." Bron. Ik kan me niet herinneren dat ik iemand in Nederland zich heb druk horen maken over deze film.

Zou daaruit af te leiden zijn dat ideeën over racisme toch vooral cultureel bepaald zijn? En als dat zo is, kunnen we dan wel vaststellen wanneer iets racisme is? En hoe is dat dan te verenigen met een wettelijk verbod op discriminatie?